İSPANYA TARİH ÖNCESİ DÖNEM
İspanya'da bilinen en eski kalıntılar M.Ö 30.000-50.000 yıllarına aittir. Bu tarihlere ait en önemli kalıntılar ;
-İspanya'nın Burgos şehrine ait Atapuerca adlı bölgesininde bulunan Gran Dolina Mağarasında 800 bin yıl öncesine ait günümüz insanı kafatasıyla aynı yapıda bir insan kafatası
-Archidona ( Malaga) da bulunan mağaralar ( la cueva de las grajas)
-Santender ilinde bulunan mağara ( cueva de altamira)
-Santender ilinde bulunan mağara ( cueva de altamira)
-Jativa (Valencia) da bulunan Neandertal ler tarafından kullanıldığı tahmin edilen mağara ( cova negra)
-Pinar( Granada) Mağarası ( Pinar)
İberya İspanyası- Keltler ve İberyalılar
İber ismi, Grekler tarafından İber yarımadasında yaşayan halka verilen isimdi. Bugünkü İber yarımadasının doğu ve güney doğusunda yaşadıkları tahmin ediliyor.Farklı gruplar halinde yaşayan iberlerin, bu yarımadaya, arkeolojik ve antropolojik, genetik verilere göre neolitik çağda geldikleri tahmin ediliyor. (M.Ö 5000-3000). Fakat nerden geldikleri konusunda net bir görüş bulunmamaktadır. Bir grup Batı İrlanda, Fransa, Büyük Britanya gibi oksidental (batı) Avrupa ülkelerinden geldiklerini savunurken ve diğer grup Akdeniz'in doğusundan geldiklerini düşünüyor. Megalitik (harç kullanmadan birbirine geçmeli olarak büyük taşlardan yapılar , anıtlar yapma ) kültürün yaratıcıları olan İberlerin bu etkilerini İspanya'da günümüze kadar gelmiş birçok örneğini görmek mümkündür.
Yapılan kazı çalışmaları ile bulunan sayısız metinler ile kendilerine ait yazı sistemleri olduğu anlaşılıyor.
Bilinen 3 tip paleohispanik dilde (Roma imparatorluğundan önce yer alan ve grek, roman dili haricindeki yazı dili) yazıt var; Meridyonal, İber Levantin, Güneybatı yazıtları (Resimde gösterilen üç farklı renkli bölge).
Bu yazı türlerinden yalnızca Levantin, bu dilde ve Latin dilinde yazılmış madeni paraların varlığı ile kısmen deşifre edilebildi. Fakat çoğunlukla İber dilleri bilinen hiçbir dille ilişkili olmaması ve benzememesi nedeniyle henüz deşifre edilememiştir.
İberlere ait sanat örnekleri:
Esculturas de Porcuna olarak da bilinir. Jaen'e bağlı Porcuna da bulunan bu eser Jaen arkeoloji müzesinde bulunmaktadır. Kazılar sonucunda bulunarak birleştirilen parçaların bir kısmı orjinaldir.
Elche ( Valencia) da bulunan bu kadın büstü 1897 yılında tesadüfen bulundu şu anda ise Madrid'de bulunan ulusal arkeoloji müzesi
(Museo Arqueológico Nacional de España)nde muhafaza edilmektedir.
Yükseklik: 56 cm
Genişlik: 45 cm
Kalınlık: 37 cm
Ağırlık: 65,08 kg
Granada da bulunan bu heykel bulunduğunda önünde küçük bir grup yanık silah ve bir savaşçıya ait tüm ekipmanlar varmış. Arkeologlar bu verilere göre önemli bir savaşçının mezarı olduğunu düşünmüşler. Fakat son çalışmalara göre bu ekipmanların bir kadına ait olduğu ortaya çıkarılmış.
İber yarımadasında yaşamış tüm İberler içinde Tarihi kaynaklara göre Tartesioslar ( Los Tartesios) ve onların soylarından gelen "Turdetanos" ve "Turdulos" lar en uzun kültüre sahip olanlardır. Aslında Tartessos'lar Batı Avrupa 'da bilinen ilk medeniyettir. İber yarımadasının güney batısında Sevilla, Cadiz ve Huelva şehirlerinin meydana getirdiği üçgen içinde gelişen bu medeniyetin yaşadığı bölgeye daha sonraları Romalılar Turdetania adını verdiler.
Kökenleri Alplere dayanan Keltler M.Ö 7 . ve 9. yüzyıllarda iki büyük göç ile Pireneleri ( İspanya Fransa arasında sınır oluşturan dağ silsilesi) geçerek büyük çoğunlukla kuzeye yani Galicia, Asturias, Cantabria ve Castilla'nın kuzeyine yerleştiler. Burada yaşayan İberlerle birleşerek yaşamaya başladılar. Böylelikle yeni bir halk olan Keltiberler meydana geldi. Bu halk sadece İspanya'nın kuzeyinde kalmadı zamanla Fransa, Britanya adaları ve Avrupa'nın doğusuna yerleştiler.
Görünüşe göre Bask bölgesi insanlarının zamanında yaşamış olduğu dağlar başka insan grupları tarafından işgal edilmemiş. Bu yüzden bu populasyon çok eski zamanlardan bu yana başka milletle karışmadan yaşamış. Bu sebeple dillerinin kökeni tarih öncesi zamanlara kadar dayanan Baskların günümüzde kullandığı dile paralel hiçbir dil bilinmemektedir.
Yapılan kazı çalışmaları ile bulunan sayısız metinler ile kendilerine ait yazı sistemleri olduğu anlaşılıyor.
 |
| İspanya İber paleohispanic yazı sistemi dağılımı *(http://en.wikipedia.org/wiki/Iberian_language adresinden alıntıdır. ) |
Bu yazı türlerinden yalnızca Levantin, bu dilde ve Latin dilinde yazılmış madeni paraların varlığı ile kısmen deşifre edilebildi. Fakat çoğunlukla İber dilleri bilinen hiçbir dille ilişkili olmaması ve benzememesi nedeniyle henüz deşifre edilememiştir.
İberlere ait sanat örnekleri:
La Bicha de Balazote (M.Ö. VI YY ) :
Albecete ilinin Balazote ilçesinde bulunmuştur. Bicha kelimesinin İspanyolca'da anlamı insan ve hayvan birleşimi figür demektir. Bu heykelin uzunluğu 93 cm yüksekliği ise 73 cm dir. |
La Bicha de Balazote
http://en.wikipedia.org/wiki/Bicha_of_Balazote adresinden alıntıdır.
|
El Guerrero de Porcuna ( M.Ö. V. YY):
 |
El Guerrero de Porcuna
http://es.wikipedia.org/wiki/Esculturas_de_Porcuna adresinden alıntıdır.
|
Esculturas de Porcuna olarak da bilinir. Jaen'e bağlı Porcuna da bulunan bu eser Jaen arkeoloji müzesinde bulunmaktadır. Kazılar sonucunda bulunarak birleştirilen parçaların bir kısmı orjinaldir.
Dama de Elche ( M.Ö. V. ve IV. YY)
 |
Dama de Elche
http://en.wikipedia.org/wiki/Lady_of_Elche
|
(Museo Arqueológico Nacional de España)nde muhafaza edilmektedir.
Genişlik: 45 cm
Kalınlık: 37 cm
Ağırlık: 65,08 kg
Dama De Baza ( M.Ö. 4. YY)
 |
Dama De Baza
http://en.wikipedia.org/wiki/Lady_of_Baza
|
İber yarımadasında yaşamış tüm İberler içinde Tarihi kaynaklara göre Tartesioslar ( Los Tartesios) ve onların soylarından gelen "Turdetanos" ve "Turdulos" lar en uzun kültüre sahip olanlardır. Aslında Tartessos'lar Batı Avrupa 'da bilinen ilk medeniyettir. İber yarımadasının güney batısında Sevilla, Cadiz ve Huelva şehirlerinin meydana getirdiği üçgen içinde gelişen bu medeniyetin yaşadığı bölgeye daha sonraları Romalılar Turdetania adını verdiler.
Kökenleri Alplere dayanan Keltler M.Ö 7 . ve 9. yüzyıllarda iki büyük göç ile Pireneleri ( İspanya Fransa arasında sınır oluşturan dağ silsilesi) geçerek büyük çoğunlukla kuzeye yani Galicia, Asturias, Cantabria ve Castilla'nın kuzeyine yerleştiler. Burada yaşayan İberlerle birleşerek yaşamaya başladılar. Böylelikle yeni bir halk olan Keltiberler meydana geldi. Bu halk sadece İspanya'nın kuzeyinde kalmadı zamanla Fransa, Britanya adaları ve Avrupa'nın doğusuna yerleştiler.
Görünüşe göre Bask bölgesi insanlarının zamanında yaşamış olduğu dağlar başka insan grupları tarafından işgal edilmemiş. Bu yüzden bu populasyon çok eski zamanlardan bu yana başka milletle karışmadan yaşamış. Bu sebeple dillerinin kökeni tarih öncesi zamanlara kadar dayanan Baskların günümüzde kullandığı dile paralel hiçbir dil bilinmemektedir.
